Zmniejszenie ilości odpadów, większa niezależność energetyczna, lokalna gospodarka w centrum uwagi – miasta, które wdrażają zasady gospodarki obiegu zamkniętego, zmieniają sposób myślenia o urbanistyce i jakości życia mieszkańców. Takie podejście zyskuje na znaczeniu również w Czechach.
Jeszcze do niedawna o „cyrkularnej ekonomii” mówili głównie ekolodzy i unijni urzędnicy. Dziś to konkretna strategia rozwoju wdrażana przez coraz większą liczbę miast. Cyrkularne miasta to nie tylko modne hasło – to odpowiedź na pilne wyzwania związane ze zmianami klimatu, rosnącymi kosztami energii i koniecznością racjonalnego gospodarowania zasobami.
Czym są cyrkularne miasta?
To miasta, które minimalizują ilość odpadów, stawiają na ponowne wykorzystanie surowców, energię ze źródeł odnawialnych i tworzenie zielonej infrastruktury. W centrum tego podejścia znajduje się zasada: nie marnuj.
Najważniejsze filary „cyrkularnej urbanistyki” to:
Redukcja odpadów poprzez skuteczne systemy segregacji, recyklingu i kompostowania
Zrównoważone budownictwo z wykorzystaniem materiałów ekologicznych i pochodzących z odzysku
Energetyczna niezależność oparta na słońcu, wietrze i geotermii
Nowoczesna mobilność, w której priorytetem są transport publiczny, rowery i pojazdy współdzielone
Zielono-niebieska infrastruktura, czyli systemy retencji wody, zielone dachy i miejskie parki
Jak podkreślają eksperci, cyrkularność nie jest dodatkiem, lecz nowym paradygmatem rozwoju miast.
Czeskie miasta na drodze do zmian
W Republice Czeskiej podejście cyrkularne przestaje być niszowe. Coraz więcej samorządów włącza je do strategii rozwoju. Brno, Praga, Liberec czy Jihlava pokazują, że również w Europie Środkowej możliwe są realne zmiany.
🔹 Brno wdraża ambitny „Plan gospodarki obiegu zamkniętego”, który zakłada m.in. inteligentne zarządzanie odpadami i rozwój energetyki społecznościowej. Miasto chce do 2030 roku zmniejszyć ilość składowanych odpadów o połowę.
🔹 Praga realizuje program „Cyrkularna Praga 2030”, który łączy działania urbanistyczne i ekologiczne: od promowania zielonych dachów, po nowe podejście do gospodarki materiałowej w budownictwie.
🔹 Liberec inwestuje w infrastrukturę recyklingową i skupia się na przetwarzaniu bioodpadów, które stanowią dużą część miejskich śmieci.
🔹 Jihlava stawia na fotowoltaikę na budynkach publicznych i systematycznie rozwija przyjazne dla środowiska formy transportu.
Europa przeciera szlaki
Czechy nie działają w próżni. Przykłady z zachodnioeuropejskich miast wyznaczają kierunki, które stają się wzorem do naśladowania.
Amsterdam planuje do 2030 roku zmniejszyć zużycie surowców pierwotnych o 50%. To jedno z najbardziej zaawansowanych cyrkularnych miast świata.
Kopenhaga od lat konsekwentnie realizuje cel bycia miastem energetycznie samowystarczalnym.
Paryż inwestuje w ścieżki rowerowe i ogranicza ruch samochodowy, równocześnie promując odzysk materiałów budowlanych.
Lublana to pierwsze europejskie miasto, które ogłosiło się miastem „zero waste”.
URBIS 2024: miasto jako system cyrkularny
O tym, jak wprowadzać cyrkularność w praktyce, dyskutowano podczas tegorocznych targów URBIS Smart City Fair w Brnie. W centrum uwagi znalazły się:
przykłady wdrażania ekonomii obiegu zamkniętego na poziomie samorządowym
nowe technologie i cyfrowe narzędzia wspierające zarządzanie zasobami miejskimi
zrównoważony transport jako fundament transformacji miejskiej mobilności
wymiana doświadczeń między miastami i ekspertami z całej Europy
Jak zapowiedzieli organizatorzy, w edycji URBIS 2025 cyrkularne miasta zostaną uwzględnione w specjalnym bloku poświęconym zmianom klimatycznym, a ich rola w przeciwdziałaniu skutkom kryzysu klimatycznego będzie jednym z głównych tematów konferencji.
Cyrkularność to nie moda, to konieczność
W dobie kryzysu klimatycznego i rosnącej presji na zasoby naturalne, przyszłość miast zależy od ich zdolności do adaptacji i tworzenia systemów zamkniętego obiegu. Miasta, które wdrażają cyrkularne strategie, nie tylko ograniczają negatywny wpływ na środowisko, ale budują zdrowsze, tańsze w utrzymaniu i bardziej odporne wspólnoty miejskie.
– Cyrkularne miasta pokazują, że ekologiczne podejście nie musi oznaczać rezygnacji z komfortu życia. Przeciwnie – to szansa na lepsze, bardziej świadome funkcjonowanie w przestrzeni miejskiej – podkreśla jedna z uczestniczek konferencji URBIS 2024.
Czechy w tym zakresie mają ogromny potencjał – zarówno pod względem technologii, jak i społecznej gotowości na zmiany.
